بانو ورتا ( 414 تا 314 پیش از میلاد ) فیلسوف و خردمند بزرگ تاریخ ایران درسال 401 هنگامی که 13 سال داشت به شاگردی آرشیت دانا ( نخستین فیلسوفی که در ایران باستان از او یاد شده است) در آمد در آن زمان آرشیت دانا 75 ساله بود . گفته می شود ورتا استعداد و حافظه بی نظیری داشت همه دانش های زمان خویش را به سرعت آموخت در 15 سالگی تقریبا تمام علوم زمان خویش را می دانست . او عاشق اندیشه های استادش بود و تا پایان عمر ازدواج نکرد وقتی آرشیت دانا در 146 سالگی درگذشت او 86 سال سن داشت .

 ورتا فیلسوفی بزرگ بود مورخان شرق او را مرجع دانش جهان در زمان زندگی اش می دانستند از همه جای دنیا برای آموختن به سویش می آمدند دانش نامه او (( مادر )) نام دارد .

او را پس از آرشیت دانا از اولین نظریه پردازان دموکراسی می نامند . که در نهایت آن اندیشه ها توسط مهرداد یکم پادشاه اشکانی به شکل ایجاد مجلس مهستان بروز یافت . او در سپیده دم 4 اکتبر 314 پیش از میلاد در سالروز تولد خود در زادگاهش سرخس ، در سن 100 سالگی توسط اسپیروپولوس جاسوس یونانی کشته شد .